کد مطلب:161291 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:143
رعایت حال خویشان
شما در راه خدا و برای جلب رضایت او هیچگاه با خویشاوندان خود كه در راه باطل بودند، مقابله نكردید
آن روز مسأله ی ارتباطات قومی و عشیره ای در عرب یك اصل بود. اینكه انسان به خاطر تعصب، نسبت به بستگان خود اقداماتی انجام دهد، امروزه كمتر پیدا می شود و به چشم می خورد. سیدالشهداء علیه السلام با این بیان می فرمایند كه گاهی وظیفه ی شرعی اقتضاء می كند كه انسان با خویش و قوم خود دشمنی كند. اگرچه صله ی رحم واجب است، اما حفظ اسلام از آن واجبتر است. نباید بستگان را بر اسلام و حفظ دین مقدم داشت.
با توضیحی كه آمد، مشخص شد كه علل انفعال كسانی كه تحت تأثیر تبلیغات سوء معاویه قرار گرفتند، تعلق خاطر به مال و جان و خویشان بود.
اینكه فرموده اند: «حب الدنیا رأس كل خطیئة» [1] ، در همین ارتباط است. معمولا همه ی تلاشهای انسان برای این است كه خودش زنده بماند و از دنیا بیشتر لذت ببرد؛ لذا وقتی كار به جانفشانی و از خودگذشتگی و بذل مال برسد، انسانهای دنیاپرست عقب نشینی می كنند.
امام حسین علیه السلام در ادامه و بعد از این سخنان خطاب به نخبگان و علمای آن زمان می فرمایند: «ولكنكم مكنتم الظلمة من منزلتكم و أسلمتم امور الله فی ایدیهم یعلمون بالشبهات و یسیرون فی الشهوات» [2] : شما ستمگران را تمكین كردید و اجازه دادید بر شما تسلط پیدا كنند. امور الهی را كه مردان خدا باید انجام دهند، به دست آن ها سپردید. آن ها را رأس امور قرار دادید و كسانی را سركار آوردید، كه كارهای شبهه آمیز كه توجیه صحیح شرعی و قانونی ندارد، انجام می دهند و به دنبال شهوات هستند.
حضرت در اینجا می فرمایند: «سلطهم علی ذلك فراركم من الموت و اعجابكم بالحیاة التی هی مفارقتكم» [3] یعنی آنچه موجب شد اینها بر شما مسلط شوند و شما هم اجازه دادید اینها بر گرده ی شما سوار شوند، این بود كه از مرگ فرار كردید. اگر استقامت می كردید، مسلما دشمن عقب نشینی می كرد. دلبستگی شما به زندگی دنیا كه روزی از
شما جدا می شود، مانع مقاومتتان شد.
بطور خلاصه می توان آنچه را كه باعث انفعال مردم در برابر ترفندها و تدابیر معاویه شد، در چند مورد عنوان كرد: 1 - خودداری از بذل مال در راه خدا و ترویج اسلام. 2 - سستی و تعلل در جانفشانی برای دین. 3 - تأثیر روابط قومی و قبیله ای. كه در نتیجه ی اینها، امورات مملكتی در اختیار ستمگران قرار گرفت و روحیه ی سستی و ترس از مرگ، بر اكثریت جامعه سایه انداخت. [4] .
آن روز مسأله ی ارتباطات قومی و عشیره ای در عرب یك اصل بود. اینكه انسان به خاطر تعصب، نسبت به بستگان خود اقداماتی انجام دهد، امروزه كمتر پیدا می شود و به چشم می خورد. سیدالشهداء علیه السلام با این بیان می فرمایند كه گاهی وظیفه ی شرعی اقتضاء می كند كه انسان با خویش و قوم خود دشمنی كند. اگرچه صله ی رحم واجب است، اما حفظ اسلام از آن واجبتر است. نباید بستگان را بر اسلام و حفظ دین مقدم داشت.
با توضیحی كه آمد، مشخص شد كه علل انفعال كسانی كه تحت تأثیر تبلیغات سوء معاویه قرار گرفتند، تعلق خاطر به مال و جان و خویشان بود.
اینكه فرموده اند: «حب الدنیا رأس كل خطیئة» [1] ، در همین ارتباط است. معمولا همه ی تلاشهای انسان برای این است كه خودش زنده بماند و از دنیا بیشتر لذت ببرد؛ لذا وقتی كار به جانفشانی و از خودگذشتگی و بذل مال برسد، انسانهای دنیاپرست عقب نشینی می كنند.
امام حسین علیه السلام در ادامه و بعد از این سخنان خطاب به نخبگان و علمای آن زمان می فرمایند: «ولكنكم مكنتم الظلمة من منزلتكم و أسلمتم امور الله فی ایدیهم یعلمون بالشبهات و یسیرون فی الشهوات» [2] : شما ستمگران را تمكین كردید و اجازه دادید بر شما تسلط پیدا كنند. امور الهی را كه مردان خدا باید انجام دهند، به دست آن ها سپردید. آن ها را رأس امور قرار دادید و كسانی را سركار آوردید، كه كارهای شبهه آمیز كه توجیه صحیح شرعی و قانونی ندارد، انجام می دهند و به دنبال شهوات هستند.
حضرت در اینجا می فرمایند: «سلطهم علی ذلك فراركم من الموت و اعجابكم بالحیاة التی هی مفارقتكم» [3] یعنی آنچه موجب شد اینها بر شما مسلط شوند و شما هم اجازه دادید اینها بر گرده ی شما سوار شوند، این بود كه از مرگ فرار كردید. اگر استقامت می كردید، مسلما دشمن عقب نشینی می كرد. دلبستگی شما به زندگی دنیا كه روزی از
شما جدا می شود، مانع مقاومتتان شد.
بطور خلاصه می توان آنچه را كه باعث انفعال مردم در برابر ترفندها و تدابیر معاویه شد، در چند مورد عنوان كرد: 1 - خودداری از بذل مال در راه خدا و ترویج اسلام. 2 - سستی و تعلل در جانفشانی برای دین. 3 - تأثیر روابط قومی و قبیله ای. كه در نتیجه ی اینها، امورات مملكتی در اختیار ستمگران قرار گرفت و روحیه ی سستی و ترس از مرگ، بر اكثریت جامعه سایه انداخت. [4] .
[1] بحارالأنوار، ج 51، ص 258.
[2] بحارالأنوار، ج 100، ص 79.
[3] همان.
[4] با تغيير و تلخيص، برگرفته از آذرخشي ديگر از آسمان كربلا.